MPS: göz önünde gizlenir
Erken tanıma, erken şüphelenmeye bağlıdır
MPS hastalıkları klinik olarak heterojen olup, yavaş ilerlemeden hızlı ilerlemeye kadar değişebilen ilerleme hızından bağımsız olarak, ciddi komplikasyonlara neden olur. İlerleme hızlarının, hastalık şiddetinin belirgin özellikleri olmasının yanında, yavaş ilerleyen hastalığı tanılı hastalar, ayrıca hızlı ilerleyen hastalık ile yaygın derecede ilişkisi olan ciddi morbidite ve mortalite riski altındadır.2,6,14
- Şiddetli hastalık tanılı birçok birey, tedavi edilmezlerse yetişkinliğin ilk yıllarında (ikinci ve üçüncü on yıl) ölürler6,15
- Yavaş ilerleyen hastalığa sahip bireylerde semptomlar, tipik olarak yaşamın daha sonraki evrelerinde görülür14,16
MPS tanılı hastalar klasik veya klasik olmayan belirti ve semptom kalıpları sergileyebilir.16
- Klasik semptomoloji, literatürde ve klinik uygulamada kapsamlı bir şekilde belgelenmiş, daha kolaylıkla tanınabilen belirti ve semptom kalıpları olarak ortaya çıkabilir16
- Klasik olmayan semptomoloji, belirgin yüz özellikleri, boy kısalığı veya MPS’nin klasik biçimlerinde belirgin kas-iskelet sistemi tutulumu olmaksızın, daha belirsiz şekilde ortaya çıkabilmekte olup, bu fenotipi başka, daha yaygın iskelet ya da metabolik hastalıklardan ayırt etmeyi daha da zorlaştırır16
- Örneğin, son zamanlarda yapılan araştırmalar, Morquio A sendromlu (MPS IVA) hastaların yaklaşık %25’inde klasik olmayan bir fenotip görüldüğünü ortaya koymuştur17
Klasik olmayan hasta
Klasik olmayan hasta
Yavaş ilerleyen hastalık ve/veya klasik olmayan fenotipik görünüm, spesifik organ progresyonunda şiddetli klinik seyri gizleyebilir.18 Fenotip ne olursa olsun, semptomlar son organ hasarına doğru ilerleyebilir.12
Aleni ve genel olarak gözlemlenebilir belirtiler sizde şüphe uyandırmalıdır
Hastanın klinik durumu ne olursa olsun, şüphenizi uyandırması gereken aleni ve genel olarak gözlemlenebilir belirtiler olabilir. Daha fazla inceleme sonucu, uzmanlık dalına özgü hedeflenmiş klinik değerlendirmeler, laboratuvar bulguları ve hasta öyküsü aracılığıyla ilave semptomatoloji keşfedilebilir. Bu ayrım, aşağıda gösterilmiştir.
MPS belirtileri ve semptomları1,2,5,11,12,16-30
Genel özellikler
- Anormal yürüyüş
- Kemik displazisi
- Pençe eller
- Kaba yüz özellikleri
- Eklem ağrısı
- Makrosefali
- Pektus karinatum
- Dayanıklılıkta azalma/egzersiz intoleransı
- Boy kısalığı/büyüme geriliğia
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Anormal yürüyüş
- Kemik deformiteleri
- Dizostozis multipleks
- Çarpık bacaklar
- İltihapsız eklem tutulumu (kontraktürler, eklem gevşekliği)
- Omurilik subluksasyonu
Genel özellikler
- Eklem mobilitesinde azalma
- Kalça sertliği ve ağrısı
- Eklem ağrısı
- Eklem sertliği veya gevşekliği
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Karpal tünel sendromu
- Eklem şişmesi veya eroziv kemik lezyonları olmayan eklem tutulumu
Genel özellikler
- İletim tipi ve/veya sensörinöral işitme kaybı
- Büyümüş dil
- Orta kulak iltihabı
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Anormal epiglot
- Basık burun köprüsü
- Hipertrofik lenf bezleri
- Hipertrofik bademcikler
- Orta kulak mukusu
- Supraglottik ve infraglottik hava yolunun daralması
- Osiküler malformasyon
- Tekrarlayan ve aşırı rinore
- Tekrarlayan orta kulak iltihabı
- Trakeal kalınlaşma/sıkışma
- Soluk borusu tıkanıklığı
- Timpanik membranın kalınlaşması
Genel özellikler
- Kataraktlar
- Yaygın kornea bulanıklığı
- Glakom
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Göz tembelliği
- Karakteristik ‘buzlu cam’ görünümü ile korneada bulanıklaşma
- Yüksek hiperopi
- Hipertelorizm
- Optik sinir anomalileri (şişme ve atrofi)
- Korneada periferik vaskülarizasyon
- Progresif psödoegzoftalmoz
- Görme keskinliğinde azalma
- Retinopati
- Şaşılık
Genel özellikler
- Davranış bozuklukları (tipik olarak MPS IVA ve VI’da mevcut değildir)
- Gelişimsel gecikme (tipik olarak MPS IVA ve VI’da mevcut değildir)
- İşitme bozukluğu
- Nöbetler (tipik olarak MPS IVA ve VI’da mevcut değildir)
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Araknoid kistler (tipik olarak MPS IVA ve VI’da mevcut değildir)
- Beyin atrofisi (tipik olarak MPS IVA ve VI’da mevcut değildir)
- Karpal tünel sendromu
- Servikal kord sıkışması/miyelopati/subluksasyon
- Perivasküler alanların genişlemesi
- Hidrosefali
- Odontoid displazisi
- Servikal pakimenenjit
- Papilödem/optik atrofi
- Sensörinöral sağırlık
- Sinyal şiddeti anomalileri
- Omurilik kanalı daralması
- Ventrikülomegali
Genel özellikler
- Dayanıklılıkta azalma/egzersiz intoleransı
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Pulmoner hipertansiyon
- Sol ventrikül hipertrofisi varlığında kalınlaşmış, regürjitan veya stenotik mitral veya aort kapakları
- Triküspit yetersizliği
Genel özellikler
- Dayanıklılıkta azalma/egzersiz intoleransı
- Uyku apnesi
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Tıkalı üst ve alt hava yolları (bronş daralması, supraglottik ve infraglottik hava yolunun daralması)
- Akciğer hacminde progresif azalma
- Solunum yolu enfeksiyonları
- Uyku bozuklukları (obstrüktif uyku apnesi/hipopne sendromu ve üst hava yolu direnci sendromu)
Genel özellikler
- Karın ağrısı
- Kabızlık
- Hepatosplenomegali
- Fıtıklar
- İshal
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
Genel özellikler
- Anormal bukkal yüzeyler
- Dentinogenezis imperfekta
- Hipodonti
- Sivri diş uçları
- Kürek biçimli ön dişler
- İnce diş minesi
Uzmanlık dalına özgü değerlendirme ile ortaya çıkan özellikler
- Anormal bukkal yüzeyler
- İnce diş minesi
aBazı hastalarda iskelet tutulumu ve boy kısalığı daha az belirgin olabilir.
İskelet bulguları MPS’li bireylerde sık görüldüğünden, bu bozukluklar diğer kas-iskelet durumlarına benzeyebilir veya bunları ortaya koyabilir.1,10,16 MPS, aşağıdakileri içeren çeşitli klinik durumlarda düşünülmelidir:16,30
- İskelet displazisi klinikleri
- Ortopedi
- Pediyatrik romatoloji
- Metabolik kemik klinik durumları
Bilişsel ve zihinsel bozukluklar, tüm MPS hastalıklarının karakterize belirtileri değildir. MPS ihtimalini asla bilişsel/zihinsel bozuklukların yokluğuna göre göz ardı etmeyin.1
Hastaların hayatlarını iyileştirmek için en iyi fırsat, hızlı sevk ve tanıdır.1,6 MPS’nin önemli klinik karakterize belirtilerini anlayın ve şüphelenilen hastaları tanı testleri için derhal bir genetik uzmanına veya metabolizma bölümüne sevk edin.1,16,30